Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny

Jarosław Giemza

Cerkwie i ikony Łemkowszczyzny

656 stron w kolorze, format 21 x 28,7 cm, oprawa twarda.  

Wydawnictwo Libra.pl, wydanie I, Rzeszów 2016

ISBN: 978-83-63526-11-5

Autor, który jest znawcą ikon i architektury cerkiewnej, kieruje Działem Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w Łańcucie, stworzył dzieło wyjątkowe, monumentalne.

W tej starannie wydanej publikacji zostały zaprezentowane rzadkie, często nieznane dotąd, ikony z terenów Łemkowszczyzny, w tym XV-wieczne ikony z cerkwi w Daliowej, Tyliczu czy Florynce ze zbiorów lwowskich.

Publikacja składa się z czterech działów dotyczących:

- tradycji religijnej

- architektury cerkiewnej

- wyposażenia cerkiewnego

- ikonografii.

Pierwsza część książki poświęcona tradycji religijnej wprowadza w świat cerkwi. Opowiada o symbolice architektury, zdobienia wnętrza i wyposażenie świątyni, kanon których zdefiniowano wieki przed chrztem Rusi. Opowiada w jaki sposób lokalna Cerkiew, która na przestrzeni kilku stuleci zyskała własny koloryt, dochowuje wierności tradycji religijnej i podporządkowuje zasób stosowanych form plastycznych wymogom kultu.

Aby było to możliwe, zarysowano tło historyczne oraz umieszczono w nim elementy sakralnego dziedzictwa. Opisy uzupełnione są szkicami, sztychami i fotografiami archiwalnymi łemkowskich cerkwi.

Budowlę, której wnętrze zdobią malowidła, wyposażoną w księgi, utensylia oraz inne ważne sprzęty ożywia i czyni Świątynią dopiero sprawowana w jej wnętrzu Liturgia, całe obrzędowe bogactwo i zgromadzeni na modlitwie wierni. Taka żywą cerkiew pokazana została w rozdziale trzecim.

Ostatnia natomiast część poświęcona jest ikonografii, zostało w niej przedstawionych przeszło 250 stron wizerunków świętych z ikon z terenów Łemkowszczyzny. Nieocenionym źródłem do dziejów Łemkowszczyzny, jej poszczególnych parafii oraz badań nad kształtowaniem się i zróżnicowaniem języka pozostają liczne, często obszerne inskrypcje na obrazach, sprzętach cerkiewnych, elementach architektonicznych, nagrobkach, marginaliach ksiąg liturgicznych.

Uzupełnieniem książki są też analizy, rysunki pomiarowe i dokumentacyjne, projekty, opracowania paleograficzne z tłumaczeniami z języka staro-cerkiewno-słowiańskiego, wykaz świąt cerkiewnych, cyrylicki zapis liczbowy, datowanie w kalendarzu juliańskim i gregoriańskim oraz rozdział o księgach cerkiewnych.