Carlheinz Becker, Bogdan Pokropiński, Ryszard Pyssa, Krzysztof Zintel

Koleje Wąskotorowe na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej

376 stron formatu A4, papier kredowy, liczne ilustracje, mapki, schematy, oprawa twarda. KOLPRESS, wydanie I, Poznań 2020 r.

ISBN: 978-83-943075-9-2

 W książce przedstawiono historię 46 kolei wąskotorowych na ziemiach dawnych Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej Polskiej od ich początków po ostatnie lata eksploatacji. Są to mozolnie gromadzone przez wiele lat okruchy ich historii ocalałe w różnych źródłach, zbiorach archiwalnych i prywatnych, literaturze, prasie i pamiętnikach, a ostatnio także w internecie. Dwie wojny światowe, wielokrotne zmiany władców tych ziem, a także przesiedlenie po II wojnie światowej ludności polskiej i ukraińskiej ze wschodu na zachód uszczupliły źródła tak, że dokładny obraz tej historii nie jest możliwy, ale pozwala ją przynajmniej we fragmentach pokazać. Jej początki to budowa pierwszych kolei leśnych w Karpatach Wschodnich w latach 90. XIX wieku poprzez uruchomienie Kolei Święciańskiej w 1893 roku po lata I wojny światowej, kiedy z wielkim rozmachem i znacznym wysiłkiem żołnierzy i jeńców wojennych na bezdrożach Wileńszczyzny, Polesia, Wołynia i Huculszczyzny po obu stronach frontu pośpiesznie budowano mnóstwo wojskowych kolei polowych, aż do połowy lat 20. XX wieku, czasów zagospodarowywania i uprzemysłowienia ziem wschodnich II RP.

Pierwsze dwa rozdziały krótko i ogólnie szkicują dzieje Kresów Wschodnich od czasu I RP po lata po II wojnie światowej oraz historię, a głównie technikę niemieckich, austro-węgierskich i rosyjskich wąskotorowych wojskowych kolei polowych. Te koleje wojskowe były początkiem nowoczesnej komunikacji na ziemiach wschodnich II RP. Trzy kolejne rozdziały opisują koleje wąskotorowe według rodzaju użytkowników i charakteru eksploatacji w trzech grupach: koleje PKP, gospodarcze i leśne.

SPIS  TREŚCI:

1. Kresy Wschodnie Rzeczpospolitej Polskiej 
   Zarys dziejów kresów na przestrzeni wieków
   Sytuacja gospodarcza kresów Wschodnich w latach II Rzeczpospolitej
   Województwa kresowe II Rzeczpospolitej
2. Początki kolei żelaznych na kresach wschodnich
   Koleje normalnotorowe na Kresach Wschodnich
   Wojskowe wąskotorowe koleje polowe
   Koleje wąskotorowe Dyrekcji Kolejowej w Wilnie 
3. Koleje wąskotorowe PKP na Kresach wschodnich 
   Kolej Brasławska
   Kolej Świeciańska i Naroczańska
   Koleje wąskotorowe w Wilnie
   Kolej Marcinkaniecka
   Kolej Gawia – Iwie i Juraciszki – Piesiewicze
   Kolej Nowogródzka
   Kolej Baranowicka
   Kolej Honczary – Filipowicze
   Kolej Orańczyce – Prużana
   Kolej Błudeń – Bereza Kartuska
   Kolej Poleska
   Kolej Antonowiecka
   Kolej Wołyńska
4. Koleje gospodarcze na Kresach Wschodnich 
   Kolej Huty Szkła "Niemen" i tartaku w Brzozówce
   Kolej Hancewicze – Deniskowicze
   Kolej Łuszcza – Czuczewicze
   Kolej Twierdza – Miasto w Brześciu nad Bugiem
   Kolej konna Maniewicze – Karsin
   Koleje Kamieniołomów w Klesowie
   Kolej Ostki – Tupik / Wojtkiewicze
   Kolej Kiwerce – Kolonia Gruszwica
   Kolej Brody
   Kolej konna węglowa Dżurów – Widynów
5. Koleje leśne w Karpatach Wschodnich
   Koleje leśne w Bieszczadach Zachodnich
   Koleje leśne w Bieszczadach Wschodnich
   Koleje leśne w Gorganach
   Koleje leśne w Beskidach Huculskich i Czarnohorze
   Turyści na kolejach leśnych w Karpatach Wschodnich 
6. Tabor kolei kresowych
   Parowozy
   Trakcja spalinowa
   Wagony